پزشک ممکن است به دلایل مختلفی انجام جراحی تعویض مفصل زانو را پیشنهاد کند. به طور کلی افرادی که ممکن است از انجام این جراحی سود ببرند، شرایطی مشابه شرایط زیر دارند:
- درد شدید یا سفتی در مفصل که انجام فعالیت‌های روزانه مانند راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله‌ها، و یا نشستن و برخاستن از صندلی را برای فرد دشوار می‌کند
- درد خفیف یا شدید در حین استراحت کردن (چه در روز و چه در شب)
- التهاب و تورم مزمن که با استراحت کردن و مصرف دارو بهبود پیدا نکند
- تغییر شکل در زانو – پرانتزی شدن پاها به سمت داخل (والگوس- Valgus) یا خارج (واروس- Varus)
- عدم تاثیرگذاری دیگر روش‌های درمانی مانند: مصرف داروهای ضد التهاب، تزریق کورتیزون، تزریق روان‌کننده‌های مفصلی، فیزیوتراپی و یا انجام دیگر روش‌های جراحی، در کاهش میزان درد.
چه زمانی نیاز است تا با یک متخصص راجع به گزینه‌های درمانیتان صحبت کنید؟
بررسی گزینه‌های درمانی با کمک جراح ارتوپد امری بسیار حیاتی بوده و به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر درباره‌ی روند درمانتان تصمیم بگیرید و ببینید که آیا انجام جراحی تعویض مفصل زانو برایتان بهترین گزینه است یا خیر. بنابراین بهتر است درباره‌ی عمل تعویض مفصل زانو اطلاعاتی کسب کنید تا بتوانید سوالاتی که در اینباره برایتان پیش می‌آید را از جراح خود بپرسید. پیش از این که به دنبال راهی برای درمان باشید، سعی کنید ابتدا دیدگاه دقیقی از دردی که دارید و اثراتی که این درد می‌تواند بر روی توانایی حرکتی و زندگی روزمره‌تان داشته باشد، بدست آورید. پاسخ به سوالات زیر نقطه‌ی مناسبی برای شروع است.
ارزیابی درد زانو
اگر پاسخ شما به تنها یکی از سوالات زیر مثبت میباشد پس زمان آن فرارسیده که به کمک یک پزشک به بررسی راه‌های درمانیتان بپردازید.
1. آیا بیش از یک روز در هفته دچار درد زانو هستید؟
2. آیا دردتان در خواب شما تداخل ایجاد می‌کند؟
3. آیا مصرف دارو دیگر در تسکین درد شما موثر نمی‌باشد؟
4. آیا در انجام وظایف روزانه‌تان دچار مشکل شده‌اید؟
5. آیا هنگام راه رفتن در زانویتان احساس درد دارید؟
چه پزشکانی می‌توانند به درمان زانو درد کمک کنند؟
پزشک عمومی، جراح ارتوپد، متخصص پزشکی ورزش و متخصص رماتسیم از جمله افرادی هستند که در درمان درد زانو می‌توانند کمک کنند. بیشتر درباره‌ی این افراد بخوانید و ببینید که چگونه می‌توانند به شما کمک کنند.
پزشک عمومی
پزشکانی که شما برای مشکلات پزشکی معمول خود مانند چک‌آپ سالیانه یا بیماری‌های غیر اورژانسی، به آنها مراجعه می‌کنید را پزشکان عمومی می‌نامند. این افراد بنابر نوع و شدت درد زانو برای ادامه‌ی درمان، شما را به یکی از متخصصین پزشکی ورزش، رماتیسم و یا جراح ارتوپد رجوع می‌دهند.
متخصصین پزشکی ورزش
پزشکانی هستند که در زمینه‌ی پیشگیری، ارزیابی و درمان آسیبهای ناشی از ورزش تخصص دارند. آنها احتمالا درمان درد زانو را با دارو، فیزیوتراپی یا تزریق استروئید، پیشنهاد می‌کنند و اگر بر این عقیده باشند که انجام جراحی شرایط شما را بهبود خواهد بخشید، برای ارزیابی‌های بیشتر، شما را به یک جراح ارتوپد رجوع خواهند داد.
متخصصین رماتیسیم
پزشکانی که علاوه بر بیماری‌های مرتبط با استخوان‌ها، مفاصل، عضلات و رباط‌ها، در زمینه‌ی تشخیص و درمان آرتروز مفصلی و رماتیسم مفصلی نیز تخصص دارند. آنها درمان درد زانو را احتمالا با دارو، فیزیوتراپی یا تزریق استروئید، پیشنهاد خواهند کرد و اگر تصور شود که برای از بین رفتن مشکل زانوی شما جراحی نیاز است، شما را برای ارزیابی بیشتر به یک جراح ارتوپد ارجاع خواهند داد.
جراحان ارتوپد
پزشکانی که تخصص بیشتری در زمینه‌ی آسیبهای سیستم اسکلتی – عضلانی بدن (استخوان‌ها، عضلات و مفاصل) دارند، جراحان ارتوپد نامیده می‌شوند. این متخصصان احتمالاً درمان درد زانو را با دارو، فیزیوتراپی، تزریق استروئید (Steroid) و در نهایت هم تعویض مفصل زانو، پیشنهاد می‌کنند.
چگونه آماده‌ی ملاقات با یک جراح ارتوپد شویم؟
بررسی پوشش بیمه
پیش از موافقت با عمل تعویض مفصل زانو، از برنامه‌ی بیمه‌تان در رابطه با این عمل اطلاع حاصل کنید؛ عملی که هزاران دلار هزینه‌بر خواهد بود. این را در ذهن داشته باشید که هزینه‌ی عمل بخشی از مفصل زانو (Partial Knee Replacement) تقریبا نصف عمل تعویض کامل زانو است. بنابراین با بیمه کننده‌ی خود تماس بگیرید و از میزان پوشش برنامه بیمه‌تان اطلاعات دقیقی حاصل نمایید.
ایجاد پیشینه‌ای پزشکی از خودتان
برای ایجاد پیشینه‌ی پزشکی می‌توانید از چک لیست زیر کمک بگیرید و در روز ملاقات با پزشکتان در اختیار وی قرار دهید:
- تمامی داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، به همراه میزان مصرف و زمان مصرف
- بیماری‌های قابل توجه و مزمنی که از آنها رنج برده‌اید
- تمامی جراحی‌هایی که تاکنون داشته‌اید و هرگونه شرایط دیگری که برایتان پیش آمده، مانند: عکس العمل به بیهوشی
- هرگونه آلرژی یا حساسیت دارویی و غذایی
- زمینه دیابت، سرطان و بیماری قلبی در خانواده‌تان
- عادات و سبک زندگی؛ مانند: سیگار کشیدن، مصرف الکل، ورزش کردن و یا رژیم غذایی بخصوص
معاینات پزشک ارتوپد
معاینات جراح ارتوپد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بررسی پیشینه‌ی پزشکی. جراح ارتوپدتان راجع به وضعیت کلی سلامتتان اطلاعاتی جمع‌آوری نموده و درباره‌ی شدت درد زانو و عملکردتان از شما سوالاتی خواهد پرسید.
- انجام معاینات جسمانی. در این مرحله، جراح گستره‌ی حرکتی، قدرت، پایداری و راستای مفصل زانو را بررسی می‌کند.
- تصویربرداری با پرتوی ایکس. به کمک تصاویر پرتوی ایکس، جراح به میزان شدت آسیب دیدگی و تغییر شکل مفصل زانو پی‌میبرد.
- تجویز دیگر تست‌های تشخیصی. جراح، گاهی اوقات انجام تست خون و تصویربرداری‌های پیشرفته‌تری مانند ام‌آرآی (MRI) را تجویز می‌کند. تست ام‌آرآی را معمولا برای بررسی دقیق‌تر وضعیت استخوان و بافت‌های نرم اطراف مفصل زانو انجام می‌دهند.
پس از تکمیل معاینات، جراح ارتوپد نتایج بدست آمده را با شما درمیان می‌گذارد و به کمک شما بررسی می‌کند که آیا انجام عمل تعویض مفصل زانو برای کاهش درد و بازگرداندن شما به جریان زندگی، موثر خواهد بود یا خیر. سایر راه‌های درمانی ممکن؛ مانند: مصرف دارو، انجام تزریق، فیزیوتراپی و یا انجام انواع جراحی‌های دیگر، نیز در این مرحله بیان و بررسی می‌شوند.
در صورت انتخاب عمل تعویض مفصل زانو، جراح، خطرات و عوارض احتمالی جراحی را برایتان شرح خواهد داد.
تصمیم‌گیری برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو
یکی از فاکتورهای مهم در تصمیم‌گیری برای انجام عمل تعویض مفصل زانو این است که بدانید چه انتظاراتی می‌توانید از این عمل داشته باشید.
در 90% بیمارانی که عمل تعویض مفصل زانو انجام داده‌اند، درد زانو تا حد خیلی زیادی کاهش پیدا کرده و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه‌‌شان هم بهبود یافته است. باید درنظر داشته باشید که انجام این عمل باعث می‌شود تا سطح توانایی‌هایتان به حالت طبیعی بازگردد، نه فراتر.
فعالیت‌هایی که قادر خواهید بود بعد از انجام جراحی تعویض مفصل زانو انجام دهید عبارتند از: پیاده‌روی نامحدود، شنا، گلف، رانندگی، کوهپیماییِ سبک (Hiking)، دوچرخه‌سواری و به طور کلی هرگونه فعالیتی که شدت دشواری پایینی داشته باشد.
بخاطر داشته باشید که با انجام اصلاحاتی در نحوه‌ی انجام کارهایتان، می‌توانید مفصل تعویض شده‌ی خود را سالها سالم نگه دارید.
چگونه برای جراحی تعویض مفصل زانو آماده شویم؟
همه افراد خواستار بهترین نتیجه‌ی ممکن از جراحی خود هستند. در جراحی تعویض مفصل زانو، بهترین نتیجه یعنی کاهش چشمگیر درد و تورم، افزایش گستره‌ی حرکتی و بهبود قدرت مفصل زانو است. برای رسیدن به این هدف، باید عادات خاصی را در شیوه‌ی زندگی خود تنظیم کنید.
آمادگی پیش از عمل می‌تواند عوارض پس از عمل و حین عمل را کاسته و حتی از بروز آنها جلوگیری کند. بنابراین سعی کنید تا در هفته‌های پیش از عمل، بدنتان را برای جراحی آماده سازید. در این هفته‌ها جراح ارتوپدتان ممکن است:
- رژیم غذاییتان را سخت کند و یا مکمل‌های غذایی به آن اضافه نماید
- از شما بخواهد تا مصرف بعضی داروها را قطع کنید
- شما را به یک فیزیوتراپ ارجاع داده و پیش از عمل چند حرکت ورزشی سبک به شما پیشنهاد کند؛ زیرا هرچه پا هنگام جراحی قویتر باشد، پس از جراحی نیز قوی خواهد ماند و این خود می‌تواند به تسریع روند بهبود شما کمک کند.
ارزیابی پزشکی
اگر درنهایت تصمیم گرفتید که جراحی تعویض مفصل زانو انجام دهید، جراح ارتوپدتان چند هفته پیش از عمل، به منظور انجام یک ارزیابی کامل، شما را به یک پزشک عمومی ارجاع خواهد داد. این ارزیابی شامل بررسی پیشینه‌ی پزشکی بیمار و انجام معاینات جسمانی میباشد. هدف از انجام این ارزیابی، اطمینان حاصل نمودن از آمادگی شما برای انجام جراحی و تکمیل دوره‌ی ریکاوری میباشد.
افرادی که دچار بیماری‌های مزمنی مانند بیماری قلبی هستند، پیش از جراحی باید وضعیتشان توسط متخصصین آن بیماری ارزیابی شوند.
انجام تست‌های تشخیصی
جراح به منظور برنامه‌ریزی برای جراحی، ممکن است تست‌هایی مانند آزمایش خون و ادرار را برایتان تجویز نماید.
تنظیم داروهای مصرفی
لیست تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید را در اختیار جراحتان قرار دهید. به این ترتیب او به شما خواهد گفت که چه داروهایی را باید قطع کنید و چه داروهایی را می‌توانید تا زمان انجام جراحی همچنان ادامه دهید.
ارزیابی دندان‌ها
احتمال وقوع عفونت پس از جراحی تعویض مفصل زانو خیلی کم میباشد. عفونت زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها به جریان خون راه پیدا کنند. برای کاهش خطر عفونت، پروسه‌های دندان‌پزشکی مانند: کشیدن دندان یا جراحی لثه باید حتما پیش از جراحی تعویض مفصل انجام شوند.
ارزیابی ادرار
افرادی که به صورت مکرر دچار عفونت ادراری می‌شوند و یا اخیرا دچار عفونت ادراری شدهاند، پیش از جراحی باید ارزیابی ادرار انجام دهند. افراد مسنی که دچار بیماری پروستات هستند هم باید پیش از اینکه تحت عمل قرار گیرند، نسبت به درمان آن بیماری اقدام کنند.
تغذیه
پیش از عمل جراحی، باید توجه زیادی به تغذیه خود داشته باشید. پروتئین، کلسیم و ویتامین دی، همه در روند ترمیم استخوان تاثیر گذارند. جراح در صورت نیاز، مکمل غذایی و میزان مصرف آنرا برای شما تعیین می‌کند.
داروهای گیاهی و داروهای بیهوشی اثر متقابل دارند و از آنجایی که این خطر درحال حاضر به خوبی برای انجمن پزشکی شناخته شده نیست، بهتر است تا طبق پیشنهاد انجمن متخصصان بیهوشی آمریکا (ASA - the American society of Anesthesiologists) مصرف هرگونه داروی گیاهی را دو تا سه هفته پیش از عمل متوقف کنید. بعلاوه، برخی از مکمل‌های غذایی می‌توانند خون را رقیق سازند. از آنجایی که ممکن است پزشک در هفته‌های پیش از عمل، رقیق‌ساز خون برایتان تجویز کند، درباره‌ی ادامه‌ی مکمل‌های غذاییتان درکنار داروهای رقیق‌ساز خون، با پزشک مشورت کنید. الکل و کافئین نیز می‌توانند در حین عمل یا پس از آن، مشکلات خونریزی ایجاد کنند. به همین دلیل شما باید حداقل از یک هفته قبل از جراحی مصرف الکل، قهوه و چای را متوقف سازید.
کاهش وزن
از آنجایی که زانو بیشتر وزن بدن را تحمل می‌کند، بیماران سنگین وزن، دشواری‌ها و پیچیدگی‌های بیشتری را حین عمل و پس از آن تجربه خواهند کرد. کاهش وزن پیش از عمل، احتمال بروز این دشواری‌ها را کاهش خواهد داد. از طرفی کاهش وزن، توانایی حرکت و مشارکت شما در جلسات فیزیوتراپی را هم بهبود می‌بخشد. بسیاری از این مشکلات با یک برنامه‌ی جدی کاهش وزن در هفته‌های منتهی به عمل، قابل اجتناب می‌باشند. از همه مهم‌تر، هرچه وزن بدن کمتر باشد، فشار کمتری به مفصل زانوی جدید وارد می‌شود. بنابراین پزشک به شما کمک می‌کند تا وزن خود را با توجه به شاخص توده‌ی بدنیتان (Body Mass Index) به میزان لازم کاهش دهید.
ترک سیگار!
به احتمال زیاد پزشک از شما درخواست می‌کند تا به مدت 24 ساعت پیش از عمل از کشیدن تنباکو خودداری کنید. به طور کلی احتمال بروز عفونت در زانوی تعویض شده و ابتلا به مشکلات ریوی مانند ذات‌الریه،در بیمارانی که سیگار می‌کشند بیشتر است. این عادات منفی، روند بهبود مفصل تعویض شده را هم کند می‌کنند. هفته‌های پیش از عمل زمان مناسبی برای ترک سیگار است. پزشک معالجتان به شما کمک می‌کند تا راه مناسبی را برای ترک این عادات پیش بگیرید.
سایر بیماری‌ها یا شرایط پزشکی
اگر در هفته‌های نزدیک جراحی، بیماری شدید یا شرایط خاصی؛ مانند: سرماخوردگی، آنفولانزا، پیچ‌خوردگی، هرگونه واکنش آلرژیک و یا یک زخم باز، برایتان پیش‌آمد، حتما به پزشک اطلاع دهید. درصورت بروز این شرایط، پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که آیا نیاز به جابجایی تاریخ جراحی است یا خیر.
برنامه ریزی برای جراحی
بیمارانی که برای جراحی تعویض مفصل خود برنامه‌ریزی می‌کنند به احتمال زیاد تجربه‌ی بهتری از عملشان خواهند داشت. کارهای زیادی وجود دارد که شما می توانید برای تسریع روند توانبخشی بعد از عملتان انجام دهید، از جمله:
- خود را آموزش دهید. راجع به عملی که در پیش دارید اطلاعاتی را از طریق مطب جراح و یا وبسایت های اینترنتی مرجع کسب کنید.
- اهدای خون. با جراح خود راجع به اینکه آیا اهدای خون از طرف شما برای استفاده‌ی احتمالی آن در تزریق خون به خودتان حین عمل، ضروری است یا خیر، گفتوگو کنید.
- مرخصی به دلیل بیماری. اگر جایی استخدام هستید، مدتی را برای جراحی و توانبخشی پس از آن مرخصی بگیرید. در رابطه با مدت مرخصی با جراحتان مشورت نمایید.
- مکانی موقت برای پارک وسیله‌ی نقلیه. از بیمارستان یا مطب جراح در اینباره پرس‌وجو کنید.
برنامه‌ریزی برای دوره‌ی ریکاوری پس از عمل
هرچند شما بلافاصله پس از جراحی قادر خواهید بود تا به کمک واکر یا عصا راه بروید اما تا هفته‌ها پس از جراحی برای انجام وظایف روزانه مانند: آشپزی، خرید، حمام کردن و شستن لباس‌هایتان به کمک نیاز خواهید داشت.
اگر تنها زندگی می‌کنید می‌توانید از مطب جراح ارتوپدتان، یا یک مددکار اجتماعی (Social Worker) و یا فردی که در بیمارستان مسئول ترخیص و خدمات پس از ترخیص است (Discharge Planner)، بخواهید تا مقدماتی را فراهم آورند که فردی ماهر، پس از ترخیص از بیمارستان به شما در خانه کمک کند و یا اینکه درصورت نیاز، مقدماتی را برایتان فراهم کنند تا پس از ترخیص از بیمارستان برای مدت کوتاهی در یک مرکز خدمات پرستاری (Extended Care Facility) بمانید.
آماده سازی خانه برای دوره‌ی ریکاوری پس از جراحی
ایجاد اصلاحاتی در خانه می‌تواند شرایط را برای گذراندن دوره‌ی ریکاوریتان راحت‌تر نماید. به طور مثال موارد زیر می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه را برایتان راحت‌تر سازند:
- در کنار دوش یا وان حمام، میله‌ی ایمنی (Safety Bars) یا نرده نصب کنید
- تمام راه پله ها را نرده‌کشی کنید
- برای اوایل دوره‌ی ریکاوری صندلی‌ای تهیه نمایید که دارای نشیمنگاهی محکم و سفت (به ارتفاع حدود 45 تا 50 سانتی‌متر)، دو دسته، پشتی محکم و چهارپایه‌ای برای بالا آورد سطح پاها، باشد.
- از توالت فرنگی استفاده نموده و سطح نشستن آن را، درصورت نیاز، با استفاده از تجهیزات مخصوصی بالا آورید تا هنگام نسشتن کمتر به شما فشار وارد شود.
- هنگام دوش‌گرفتن از نیمکت‌ها یا صندلی‌هایی که محکم و پایدار بوده و مخصوص اینکار می‌باشند، استفاده کنید.
- اگر در مسیر رفت‌وآمدتان در خانه فرشی لیز یا سیم برقی وجود دارد که احتمال دارد خطر آفرین باشد، آنرا از مسیر حرکتتان خارج سازید.
- از آنجاییکه استفاده از پله‌ها در اوایل دوره‌ی ریکاوری برایتان دشوار خواهد بود، بهتر است تا کمتر از پله‌ها رفت‌وآمد نموده و برای مدتی، به طور موقت در یک طبقه‌ی ثابت برای خودتان یک اتاق نشیمن درنظر بگیرید.
